HİTABET SANATI

Bir topluluğa ya da birine karşı konuşurken kullandığınız dilin 'akıcı, düzgün, etkileyici ve anlaşılır olması' oldukça önemlidir. Kullandığınız sözcükler kulağa ne kadar hoş gelir, ne kadar kararlı ve anlaşılır olur ise o kadar karşınızdakilerin ilgisini çeker. Bu paylaşımda size pratik birkaç yol göstereceğiz.

Öncelikle kendinizden emin olun. Hitabet doğuştan gelen bir yetenek değildir. Azim ve kararlı çalışmak yeterli olacaktır. Politikacı, avukat, öğretmen, vaiz, konferansçı ya da esnaf olun, mutlaka bu tekniklerin size faydası olacaktır. Bu teknikleri bilmek elbette yeterli olmayacak. Sözüne güvenilir, asla taviz vermeyen biri olarak tanınmalısınız. Tanınmaktan öte, insanlara her saniye bunu hissettirmelisiniz.
Hatibin bütün sermayesi sesidir. Sesiniz Tanrı Dağları'nda yankılanacak. Belki ağzınızdan patlayan bir bomba gibi şarapnel parçaları fırlatacaksınız. Dinleyiciler arasında kim olursa olsun asla heyecanlanmayacaksınız. Karşınızdaki herkesi taş kesilmiş mankenler olarak hayal edecek ve çatır çatır konuşacaksınız.
Konuşmanızı yapmadan önce bir düşünün, karşıdakine vermek istediğiniz mesaj ne? Kime karşı ve nasıl davranmalıyım? Bunların hepsini kafanıza iyice oturttuysanız şimdi konuyu anlatacağımız iki bölümden ilkine gelelim.

| Teknik Hitabet Eğitimi (1)

Teknik eğitimimiz nefes kontrolü, ses kontrolü, artikülasyon, göz teması kurma, jest ve mimikler, vurgu, kılık ve kıyafet, heyecan kontrolünden oluşmaktadır.

a) Nefes Kontrolü ve Vurgu
Nefesini kontrol edebilmek, konuşma yapan biri için çok önemlidir. Nefesinizi ne kadar düzgün kullanırsanız o kadar sağlıklı düşünür, o kadar iyi cümleler kurarsınız. Bir cümleye başlarken, iki cümleyi birbirine bağlarken, "ve" sözcüğünü kullanmadan hemen önce bir nefes almak hem sizi rahatlatır, hem de cümlenizi toparlamanıza yardımcı olur. Vurgu yapacağınız yerde ses tonunuzu yükseltmek, vurgudan sonra bir nefes almak da sık kullanılan bir yöntemdir. Ses tonunuzu ayarlarken dikkat etmeniz gereken bir husus ise "sesin tizliğinin korunması" olduğunu unutmayın. İstenmeyen anlık bir ses tonu değişimi ortamdaki tüm ciddiyetinizi ve karizmanızı bozabilir.

b) Ses Kontrolü ve Artikülasyon
Konuşurken çok fazla bağırmamaya ya da sesinizin duyulamayacağı şekilde konuşmamaya dikkat edin. Fazla bağırarak konuşmak insanları rahatsız edip ilgiyi dağıtacağı gibi sesinizin az çıkması da ortamdaki kişilerin uykusunun gelmesine neden olur. Sık sık "A, U, R" seslerini tekrarlayarak diksiyonunuzu ve mimiklerinizi güçlendirebilirsiniz. Sesinizi ayarlarken kalınlığı ya da inceliğine de dikkat edin. Kendinizi kasmayın, duraksadığınız yerlerde "..ıığğ" türü sesler çıkarmayın. Derin bir nefes alın ve cümlenizi toparlamaya bakın.

c) Göz Teması Kurma, Jest ve Mimikler
Göz teması kurabilmek, dinleyici karşısında bir otorite kurmanızı ve dikkati üzerinizde toplamanızı sağlar. Jest ve mimikler, yüz ifadelerimizle çeşitli halleri yansıtma çalışmalarıdır. Örnek olarak; acımaklı, üzgün, tehditkâr, şaşkın, kızgın ve sevimli gibi yüz ifadeleri takınmayı öğrenmeliyiz.

d) Kılık ve Kıyafet
Giydiğiniz kıyafetlerle ilgiyi üzerinize toplamalısınız. Temiz, ütülü ve şık kıyafetler giymek ister istemez ilgiyi üzerinize toplar. Kişisel bakımınıza önem vermek dinleyicide olumlu bir hava yaratmanızı sağlar. Konuşmacı konuşmasının mevzuuna ve yerine göre bir kıyafet seçmelidir. Her yerin ve her zamanın kendine göre bir kıyafeti vardır. En basit ifadeyle düğünde giydiğimiz renkli kıyafeti cenazede, cenazede giydiğimiz ciddi kıyafeti düğünde giyemediğimiz gibi, her konuşmanın ayrı bir kıyafeti olması muhakkak ki lazımdır. Burada her yere farklı kıyafetle gidin, demiyoruz. Bahsettiğimiz şey, belediye seçimlerine eşofmanla gidilmez.

e) Heyecan Kontrolü
Sakin olun. Karşınızda size kulak vermiş ve gözlerini sizden ayırmayan onlarca insan var. Kontrolü ele almaya bakın. Ne aşırı heyecanlı ne de aşırı ölü gibi davranın. Heyecan bir ölçüde iyidir. Heyecanı kaçmış bir konuşmacının kitleleri sürüklemek gibi bir şansı olamaz. Fakat kontrol altına alınması zorunluluğu da vardır. Bunu kontrol etmek için nefes alıp verme düzeniniz oldukça önemlidir. Vurgu yapacağınız yerlerde insanları heyecanlandıracak bir ton ile konuşmaya çalışırsanız oldukça etkili olacaktır. Yerine göre insanlara heyecanınızı hissettirmelisiniz. İnsanların karşısına geçip mırıldanırsanız "Ne diyor bu adam ya!" derler. Her şeyi dozunda tutmanız gerekir.

| Hitabet Metni Eğitimi

Konuşacaklarınız hakkında ön araştırma yapmak, dinleyicilere yönelteceğiniz soruları belirlemek, konuşmanızda anlaşılır ve sade bir dil kullanmak, yazdıklarınıza önceden çalışmak artı puan kazandırır. İlk iş olarak konuşmanıza hangi cümlelerle başlayacağınızı seçin. Öyle direk konuya dalmayın. Ortamı biraz neşelendirin, samimiyet kazandırın. İyi bir konuşma hazırlarken mutlaka kütüphanelerde ansiklopedilerden yararlandığımız gibi, günlük medya takibini de asla ihmal etmemeliyiz. Çeşitli haber kanalları, fikir gazeteleri, dergiler, sinema, tiyatro, sanat ve kültürel programlar hakkında yeteri kadar bir malumata mutlaka sahip olmalıyız. Konuşma hızımızı ayarlamalı, ne çok yavaş ne de çok hızlı konuşmalıyız. Çok uzun konuşmalar dinleyiciyi sıkacağı için bu konuyu önceden ayarlamanın faydası vardır.

İyi bir konuşmacı çok zengin bir kelime dağarcığına sahip olduğu gibi, çok zengin bir şiir, atasözü, deyim, ve yöresel ağız birikimine da sahip olmalıdır. Konuyla alakalı bir şiir, herkes tarafından saygınlık kazanmış birinin sözleri belki de çok uzun cümlelerle anlatamayacaklarımızı bir çırpıda özetleyiverir.

Cümlenin yarısında susarak dinleyiciyi söylemek istediğimiz yöne doğru yönlendirmek, etkili bir tekniktir. Cümle bir yere kadar gider yarıda bırakırsınız. Geri kalan kısmı dinleyicinin kendi kafasında tamamlamasına fırsat verirsiniz. Mesela Trabzon yöresinde kullanılan bir tabir vardır. ''Lafın tamamını deliye derler..'' Aynı şekilde bunu şöyle de söyleyebiliriz: "Lafın tamamını..." burada dinleyici sözü kendi kafasında tamamlar. Bir başka örnek:
"Toplantımıza herkes geldi. Oysa, en yakın arkadaşım Göktürk..." der ve susarız. Biz burada Göktürk adlı arkadaşımızın toplantımıza gelmediğini anlatırız. Cümlenin geri kalan kısmını dinleyici kendi kafasında tamamlar.
Bu tekniği kullanarak dinleyicinin düşünmesini, kafasında genel olarak bir analiz yapmasını sağlarız. Bu teknik dil ve anlatımda "alıcıyı harekete geçirme işlevinde" olarak isimlendirilir.

Yazımızın sonuna geldiğimizi belirterek sizlere birkaç kaynak sunmak istiyoruz.
1- Hitabet: Bütün Yönleri İle Konuşma Sanatı, Nejat Muallimoğlu
2- Diksiyon 10 Derste Güzel Konuşma Sanatı, Mehmet Kaplan
3- Uygulamalı Diksiyon ve Güzel Konuşma, Ümit Kalkan
4- Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk
5- Kavgam, Adolf Hitler
6- Joseph Gobbels
7- Malcom X
8- Martin Luther King
9- Kur'an ve İslam Peygamberi Muhammed
10- Recep Tayyip Erdoğan